Pijnlijke tepels – Spruw

Een vervelende, stekende pijn in tepels of borst bij de moeder. Of de baby die, nadat hij eerst altijd tevreden en rustig aan de borst was, opeens huilerig en onrustig is. Dit kunnen aanwijzingen zijn voor spruw. In dit artikel lees je meer over dit vervelende en hardnekkige verschijnsel.

Wat is spruw?

Spruw is een schimmelinfectie, veroorzaakt door de candida albicans. Dit is een schimmel die samenleeft met allerlei andere onschuldige organismen in het lichaam. Onder andere na het gebruik van antibiotica (bijvoorbeeld bij een borstontsteking) krijgt deze schimmel de kans zich ongehinderd in het lichaam te verspreiden. Zo kunnen borst- en tepelpijn, maar ook een vaginale schimmelinfectie worden veroorzaakt. De candida kan zich verspreiden van de ene plaats in het lichaam naar de andere; van persoon naar persoon (ook van iemand die geen symptomen heeft, naar iemand die er wèl last van krijgt); en van mensen naar dingen (en omgekeerd).

Wanneer ben je extra vatbaar voor spruw?

• In geval van stress
• Bij huidbeschadiging (tepelkloven!)
• Wanneer de huid niet kan ademen zoals bij gebruik het van een fopspeen en onder de luier bij de baby, en bij een BH of zoogkompressen die onvoldoende ventileren (zoals zoogkompressen met een kunststof laagje)
• Baby's zijn vatbaar omdat hun immuunsysteem nog niet rijp is
• Gebruik van antibiotica vermindert de aanwezigheid van de bacteriën die de groei van candida normaal gesproken remmen en kan dus leiden tot woekering van de candida
• Het gebruik van de anticonceptie (met oestrogeen) vermeerdert de groei van candida
• Soms is een ziekte (zoals diabetes) de oorzaak
• Het gebruik van veel suiker in de voeding kan de groei van de candida ondersteunen
• Bij verminderde weerstand door bijvoorbeeld ziekte of zwangerschap

Candida en de tepel

Andere mogelijke oorzaken van tepelpijn

Als na verloop van tijd de tepels pijnlijk worden, is het van belang te kijken naar de manier waarop de baby aan de borst ligt: het hoofdje, de schouders en de heupen moeten in één lijn liggen. En de baby ligt met zijn buikje tegen de buik van de moeder.
Ook is het belangrijk te letten op de manier waarop de baby van de borst genomen wordt: eerst moet het vacuüm worden verbroken.
Ten derde kan een voeding overslaan pijn veroorzaken. De borsten raken dan overvol, waardoor de baby minder makkelijk de borst in de mond kan houden.
Verder kan een oudere baby die tandjes krijgt (het speeksel wordt dan een beetje zuur), of met vast voedsel begint, bij de moeder een allergische reactie veroorzaken. Ook eczeem is een mogelijke oorzaak.
Wanneer dit alles echter niet van toepassing is en de moeder heeft last van een brandende, stekende pijn in borst of tepel gedurende de gehele voeding of jeukerige of schilferige tepels (soms zijn de tepels ook wat glanzend rozerood), dan is het raadzaam de huisarts een middel tegen candida te vragen en zichzelf èn de baby te behandelen.

Symptomen bij de baby

Het is mogelijk dat de moeder zelf (nog) nergens last van heeft, maar dat bij de baby witte vlekjes in het mondje zichtbaar zijn, die niet gemakkelijk weg te vegen zijn. Als je dit ziet, is het duidelijk dat je te maken hebt met spruw. Maar heel vaak zijn de symptomen niet zo eenduidig.
Het kan bijvoorbeeld opvallen, dat zijn speeksel wat glanzend is, vooral aan de binnenkant van de lippen. Soms is de baby onrustig aan de borst, trekt aan de tepel, maakt klakkende drinkgeluiden of hij laat veel winden.
Als je baby last heeft van een hardnekkige luieruitslag, dan kan dat ook wijzen op een schimmelinfectie. Ook hier is een bezoek aan de huisarts en gelijktijdige behandeling van baby èn moeder op zijn plaats.

Behandeling van candida

Vaak is een combinatie van onderstaande maatregelen èn behandeling met medicijnen de manier om de schimmel de baas te worden.

• Licht en lucht – ook bij kleding – zijn een belangrijk middel om de schimmelgroei af te remmen.
• Goede hygiëne: handen wassen voor- en na het voeden, na het verluieren, na toiletgebruik. En wel met warm water en zeep en het liefst iedere keer een schone handdoek gebruiken.
• Dieet: suikers kunnen beter worden vermeden; om de weerstand te verhogen is het raadzaam vitaminerijk te eten; verse yoghurt bevat lactobacillus bacteriën die de groei van candida tegengaan; een vermindering van consumptie van gisthoudende producten als brood, fruit (druiven en meloen), wijn, kaas en azijn is aan te bevelen. Door veel zuivelproducten te eten stijgt het lactosegehalte waardoor de schimmels sneller kunnen groeien.
• Schoonhouden: belangrijk is ook speelgoed, fopspeen en kolf (en alles wat de baby in zijn mond stopt) goed schoon te houden.
• Verhitten bij invriezen: invriezen van afgekolfde, met spruw besmette melk doodt de schimmel niet! (Her)besmetting kan plaatsvinden door gebruik van besmette afgekolfde melk. De besmette (ingevroren) melk kan wel veilig gebruikt worden door de melk te pasteuriseren. Dit doodt de schimmel.

Wanneer bovenstaande maatregelen worden gecombineerd met medicijnen, zal de behandeling waarschijnlijk een beter resultaat  opleveren.

Hardnekkig

Wanneer candida niet overgaat of steeds terugkomt, dan is het zeer waarschijnlijk dat ook andere familieleden met de schimmel besmet zijn. Het is dan zaak ze bij de behandeling te betrekken en aan dezelfde hygiënediscipline te onderwerpen.

Het belangrijkste is: de moed niet te verliezen en steun te zoeken bij ervaren borstvoedende moeders, bijvoorbeeld op een LLL-bijeenkomst of op internet.