Borstvoeding en COVID-19-vaccin
30 mei 2022
Groei van de pasgeboren baby
10 januari 2024
Nieuwe inzichten
Sinds kort zijn er nieuwe inzichten over het voorkomen en verhelpen van borstontsteking. En die zijn behoorlijk verwarrend, omdat ze haaks staan op wat altijd werd gezegd. We zetten de nieuwe informatie hieronder op een rijtje. De belangrijkste punten: massage wordt NIET meer aangeraden.
Er zit geen verstopping IN een melkkanaaltje wat eruit gemasseerd moet worden en de borst hoeft NIET zo veel mogelijk te worden geleegd. Dit is de nieuwste info (zomer 2022) en het kan dus heel goed dat je overal wat anders leest, wat flink tegenstrijdig kan zijn. Bespreek met je zorgverlener of ze deze nieuwe informatie gebruikt en deel dit artikel eventueel.
Wat is het?
Borstontsteking kan op alle leeftijden en bij alle mensen voorkomen. Het is een ontsteking van het weefsel waaruit de borst is opgebouwd. In dit artikel wordt ingegaan op borstontsteking van de voedende borst.
Hoe komt het?
Borstweefsel is complex en aan vele invloeden onderhevig. Het bestaat o.a. uit klierweefsel, bloedvaten, vetweefsel en lymfeklieren. Borstweefsel heeft zijn eigen microbioom, een soort ‘eigen cultuur’ van microscopisch kleine organismen. Een gezond microbioom beschermt tegen infecties.
Bij borstontsteking spelen veel dingen een rol, zowel vanuit je eigen lichaam als van buitenaf. Volgens de nieuwste inzichten is de oorzaak van borstontsteking bijna altijd een verstoring in het evenwicht van het borstweefsel en een teveel aan melk. Het borstweefsel zwelt op en drukt de melkkanalen dicht, waardoor de doorstroom van de melk in die borst wordt geremd. Hevige zwelling die niet
wordt behandeld, kan leiden tot een (hevige) ontsteking van het borstweefsel en tot abcessen.
Wat is normaal?
Borstweefsel verandert voortdurend. In de puberteit, als je borsten zich gaan ontwikkelen, tijdens je cyclus en in je zwangerschap. In je borstvoedingsperiode zul je waarschijnlijk meer met je borsten bezig zijn dan ooit tevoren. Je borsten kunnen gevoelig zijn, gezwollen, knobbelig en er onregelmatig uitzien met dikke aderen. In het kraambed kun je last hebben van stuwing, omdat je borsten sterk
doorbloed raken en je melkproductie op gang komt. Dat is allemaal normaal. Het borstweefsel wordt gebruikt, het verandert, groeit, raakt sterker doorbloed en is druk aan het werk met melk maken. Het vullen en weer leeg worden van de borst kan ook een soort kramp geven, of een wat trekkerig gevoel. Na een aantal uren zonder voeden kunnen je borsten zeer strak staan en pijnlijk zijn.
Wanneer is het mis?
Een rode, pijnlijke plek die niet vermindert na het voeden en een beurs ‘blauwe plek’-gevoel in je borst zijn de eerste aanwijzingen dat er te veel druk op het borstweefsel staat. Als je meteen ingrijpt, kun je een ontsteking vaak vermijden. Krijg je ziekteverschijnselen zoals een grieperig gevoel, koorts, spierpijn, dan kan het zijn dat je een ontsteking van het borstweefsel hebt.
Behandeling
Als je merkt dat er té veel druk op het weefsel staat, of je vermoedt dat er een ontsteking in je borst zit kun je het volgende doen:
- Laat je pijnlijke borst zoveel mogelijk met rust, probeer zo min mogelijk te masseren, duwen en knijpen.
- Voed/kolf zoals je gewend bent, niet vaker. Je kunt je kindje éérst aan de andere borst laten drinken.
- Slik een ontstekingsremmer: een ontstekingsremmer gaat (o.a.) zwelling tegen.
- Slik een pijnstiller als je dat prettig vindt
- Koel je borst met koude kompressen: ijskompressen kun je het beste even in bijv. een washandje doen, zodat ze niet direct op de huid liggen. Dat is té koud en kan je huid beschadigen.
Door de zwelling van het weefsel en het verminderen van het aantal voedingen, zal de melkproductie afnemen. Dit komt omdat het gehalte van het eiwit FIL (Feedback Inhibitor of Lactation) toeneemt als er meer melk in je borst zit. FIL zorgt ervoor dat je productie wordt geremd. En dat is wat je wilt: door de lagere productie zal de zwelling afnemen en de ontsteking verminderen.
Als de klachten na 24 uur niet flink verbeterd zijn, of als de koorts heel hoog wordt en je je erg ziek voelt, kan het zijn dat er sprake is van een bacteriële borstontsteking. In dat geval kan antibiotica nodig zijn. Te laat of verkeerd (bijvoorbeeld door krachtig masseren) behandelen van de ontsteking kan leiden tot ontsteking van een groot gebied van het borstweefsel en/of een abces. In dergelijke gevallen is antibiotica vrijwel altijd nodig.
Voorkomen
Eén van de beste manieren om (herhaling van) zwelling en ontsteking te voorkomen is fysiologisch(oftewel: natuurlijk) borstvoeding geven. Voed je kindje op verzoek, zo vaak en zo lang hij of zij wil en probeer tepelhoedjes te vermijden. Afkolven, en dan vooral méér afkolven dan je kindje drinkt lijken een grote rol te spelen in het optreden van zwellingen en ontstekingen. Veel moeders vinden het fijn om wat melk in de vriezer op voorraad te hebben. Dit hoeft geen vriezer vol te zijn. Genoeg melk om een aantal voedingen te kunnen geven, is meestal voldoende. Veel extra kolven, zorgt ervoor dat je melkproductie toeneemt en dit kan leiden tot onbalans in het borstweefsel.
Stoppen met borstvoeding geven?
Het is niet nodig om te stoppen met borstvoeding geven als je bezig bent de zwelling en/of ontsteking te behandelen, ook niet als er een bacterie in het spel is. Je hoeft de melk ook niet weg te gooien. Als je toch wilt stoppen, vind je hier een afbouwschema.
Lecithine
Sommige moeders hebben goede ervaringen met een dagelijkse inname van twee eetlepels (3,6 – 4,8 gram) lecithine. Er zijn aanwijzingen dat dit een positieve invloed heeft, al is niet precies vastgesteld hoe.
Huisarts
Bij twijfel kun je altijd contact opnemen met je huisarts. Waarschijnlijk zal deze je een antibioticum voorschrijven. Vertel altijd dat je borstvoeding geeft, zodat je een antibioticum krijgt voorgeschreven dat samengaat met borstvoeding.
Bron
Academy of Breastfeeding Medicine Clinical Protocol #36, The Mastitis Spectrum, Revised 2022
