Het introduceren van vaste voeding: met vier of zes maanden?

Een van de uitgangspunten van La Leche League International is: 'De gezonde, voldragen baby heeft als voedsel alleen moedermelk nodig totdat hij, ongeveer halverwege het eerste levensjaar, tekenen vertoont aan andere voeding toe te zijn.'

Wanneer is de baby er klaar voor

Tot het eerste levensjaar haalt een baby 80% van zijn voedingsbehoefte uit moedermelk. Rond de leeftijd van zes maanden zijn kinderen op de ideale leeftijd om te leren kauwen. Alles in de baby lijkt er klaar voor te zijn: de ‘zuigkussentjes’ in de wangetjes verdwijnen langzaam, de kokhalsreflex verplaatst zich verder naar achter in de mond, zodat het stukjes eten door kan slikken. De baby gaat de pincetgreep beheersen, zodat hij ineens hele kleine dingetjes tussen duim en wijsvinger op kan pakken en zijn mondje wordt gebruikt om de wereld te ontdekken. Baby’s kunnen op deze leeftijd vaak al wat langer en steviger zitten. Het spijsverteringskanaal van een baby is in de eerste levensmaanden volledig en uitsluitend afgestemd op moedermelk. Ergens halverwege het eerste levensjaar begint het spijsverteringsstelsel langzaam rijp genoeg te worden om ook andere voeding te kunnen verteren en er voldoende voedingsstoffen uit op te nemen. De darmen van jonge baby’s verteren heel veel dingen nog niet. Veel moeders vinden dan ook de eerste hapjes onveranderd terug in de luier! Het is belangrijk om het wennen aan hapjes langzaam te laten verlopen, zo kan het spijsverteringsstelsel van de baby rustig wennen aan iets anders dan moedermelk, in combinatie met moedermelk. Zo kan je het ontwikkelen van allergieën of overgevoeligheidsreacties voorkomen.

Kritische blik noodzakelijk

Borstvoeding is belangrijk voor de gezondheid van een baby. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar hoe dat precies in elkaar zit en wat dan de gezondheidseffecten zijn. De uitkomsten van onderzoeken zijn niet altijd hetzelfde. Soms zijn de uitkomsten zelfs tegenstrijdig. Om te kunnen beoordelen welke waarde je moet hechten aan een onderzoek is het belangrijk om een paar dingen te weten. Hoe is het onderzoek precies uitgevoerd, hoeveel baby’s deden er aan mee, wat was het doel van het onderzoek en wat noemen de onderzoekers ‘exclusief borstvoeding’? Veel onderzoeken worden gesponsord door fabrikanten die belang hebben bij een bepaalde uitkomst. Dit kan er toe leiden dat de uitkomsten een vertekend beeld geven. Ook kan het zijn dat er buitensporig veel aandacht in de media is voor een heel klein bijkomend detail van een onderzoek, als dat toevallig iets is wat de sponsor goed uitkomt. Dit gebeurt niet alleen bij onderzoeken over babyvoeding, maar bij alle onderzoeken over allerlei onderwerpen. Er is er tot nu toe erg weinig onderzoek gedaan naar wat er gebeurt als je op een andere leeftijd dan zes maanden met de eerste hapjes begint. Wel is er gekeken naar het introduceren van vast voedsel en het ontwikkelen van allergieën. Daaruit is duidelijk naar voren gekomen dat het introduceren van vast voedsel in combinatie met borstvoeding de kans op het ontwikkelen van overgevoeligheden of allergieën duidelijk verkleind.

Zes maanden

Als er allergieën in de familie voorkomen, zijn ouders vaak extra voorzichtig met het geven van andere voeding, zelfs na zes maanden. Sommige ouders stellen de kennismaking met vast voedsel om die reden uit tot acht of negen maanden en soms nog langer. Uit recent onderzoek lijkt het volledig uitstellen tot ná de leeftijd van zes maanden ook voor baby’s met een allergische aanleg de kans op het ontwikkelen van voedselovergevoeligheid, luchtwegklachten en eczeem niet te verkleinen. Het is dus niet hard te maken dat het bij kinderen met een allergische aanleg zin heeft om aanzienlijk langer dan zes maanden te wachten met het aanbieden van hapjes. De conclusie dat het beter zou zijn om ruim vóór de leeftijd van zes maanden te starten met vaste voeding is echter niet terecht; dát is in onderzoek niet aangetoond, integendeel. Internationaal wordt door gezaghebbende bronnen zoals de Amerikaanse Vereniging van Kinderartsen (American Academy of Pediatrics), de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en UNICEF nog steeds minimaal zes maanden exclusief borstvoeding geadviseerd. Dat is het beste voor de gezondheid van zowel moeder als baby.

Gevolg (te) vroeg beginnen

Er is geen bewijs dat het goed zou zijn voor de baby om hem vaste voeding te geven voordat hij zelf aangeeft daar aan toe te zijn. De veelgehoorde Nederlandse advisering: ‘vier tot zes maanden’ is te vaag en leidt eerder tot vier dan tot zes maanden uitsluitend borstvoeding. Als een baby ander voedsel gaat eten, neemt de moedermelkproductie geleidelijk af. Geen (volledige) borstvoeding meer betekent geen optimale bescherming tegen infecties op een kwetsbare leeftijd. De totale borstvoedingsduur wordt korter. Dat is niet alleen een nadeel voor de gezondheid van de baby, maar ook een nadeel voor de gezondheid van de moeder.

Tot slot

Tot het eerste levensjaar haalt een baby 80% van zijn voedingsbehoefte uit moedermelk. Rond ongeveer de zesde maand vertonen baby’s duidelijke tekenen dat zij toe zijn aan iets anders naast de borstvoeding. Stap voor stap en op aangeven van je baby beginnen met gezonde hapjes, gecombineerd met borstvoeding zoveel hij wil, geeft de baby de kans om rustig kennis te maken met deze nieuwe manier van eten. Een heel nieuw avontuur, samen met je kindje!