Je melk laten toeschieten als je gaat afkolven of voeden

Dit artikel geeft nuttige tips voor het laten toeschieten van de melk bij het voeden of afkolven. Tijdens het voeden of afkolven spelen hormonen een belangrijke rol. Borstmassage, warmte en ontspanning kunnen helpen om de melk te laten toeschieten. Om met succes te kunnen afkolven is een goede kolf met passend borstschild vanzelfsprekend belangrijk. In de LLL brochure 'Afkolven en bewaren' vind je daar meer informatie over. 

Hormonen

Wanneer de baby aan de borst drinkt, masseert hij met tong en kaken melk uit de melkkanalen direct achter de tepelhof. Tegelijkertijd stimuleert hij zenuwuiteinden in de tepel en tepelhof, die een signaal doorgeven aan de hersenen. Daar worden vervolgens twee hormonen afgescheiden: prolactine en oxytocine.

De prolactine stimuleert de melkkliertjes om in hoog tempo melk aan te maken. De oxytocine zorgt ervoor dat kleine spiercellen rondom de melkkliertjes en melkkanalen zich samentrekken, waardoor de melk vanuit de melkkliertjes door het stelsel van kleine en grote melkkanalen naar de tepeluitgangen gestuurd wordt en beschikbaar komt voor de baby: dit is de toeschietreflex. De melkkanalen achter de tepelhof verwijden zich als reactie op de toeschietreflex en krimpen weer als deze voorbij is.

Als je baby aan de borst drinkt, zal de moedermelk meestal vanzelf snel gaan stromen, door de oxytocine. Als je gaat afkolven kan het vaker voorkomen dat je de toeschietreflex bewust op moet wekken. Oxytocine wek je op door het jezelf comfortabel te maken, door te zorgen dat je het niet koud hebt en door te ontspannen. Een paar keer diep in- en uitademen helpt vaak al goed. Soms is dit niet voldoende. Je kunt dan de volgende technieken proberen om de oxytocine op te wekken.

Borstmassage

Je kunt je borsten apart masseren of tegelijk. Borstmassage kan op deze manier:

• Begin met het zacht masseren van de bovenkant van de borst, vlak bij de borstkas, met draaiende bewegingen van de vingers. Verplaats na een paar seconden de vingers naar het stukje borst ernaast.
• Masseer zo de hele borst, spiraalsgewijs, in de richting van de tepelhof (zie figuur A).
• Strijk met de hand over de borst vanaf de bovenrand van de borst tot aan de tepel, zacht roffelend met de vingers. Ga zo de hele borst rond.
• Buig voorover en schud de borst voorzichtig heen en weer. De zwaartekracht bevordert het toeschieten.
• Masseer met vlakke hand over beide tepels tegelijk, met een zacht draaiende beweging.
• Plaats de handen op de borst, ieder aan een kant, en beweeg de handen zachtjes heen en weer (zie figuur B en C).
• Strijk met de rug van de vingers zachtjes van de basis van de borst richting de rand van de tepel en tepelhof (zie figuur D).

Warmte

Warmte zorgt voor ontspanning en voor het verwijden van bloedvaten en melkgangen, waardoor de melk makkelijker stroomt. Er zijn verschillende soorten warmtekompressen mogelijk:

• Een kleine handdoek, washand of katoenen luier die onder de warme kraan nat gemaakt wordt en dan wordt uitgewrongen.
• Warm-koud gelpacks die na verwarming volgens de gebruiksaanwijzing langdurig warm blijven. 
• Een katoenen zakje gevuld met schone, droge kersenpitten dat verwarmd wordt in de oven, de magnetron of eventueel op de verwarming. De kersenpitten houden de warmte lang vast.
• Ook kun je over een met warm water gevulde wastafel buigen en de borsten met het warme water spoelen, of de borsten met de warme douche afspoelen. Daarna kan je je borsten direct met een warme doek bedekken en aansluitend gaan afkolven.
• Een infrarode lamp geeft naast warmte op de oppervlakte ook diepenwarmte. Let er wel op dat het op je huid niet te warm word, dus hou er wat afstand en masseer je borsten zachtjes met je handen.

Ontspanning

Borstmassage en toepassen van warmte kunnen op zich voor ontspanning zorgen. Verder kunnen helpen:

• een prettige omgeving met een aangename temperatuur;
• beperkte afleiding;
• aan de baby denken, kijken naar een foto van de baby, luisteren naar geluiden van de baby, ruiken aan kleertjes of een knuffeltje van de baby;
• Bekijk een filmpje van je baby op je telefoon terwijl hij aan de borst drinkt.
• iets lezen, televisie kijken, surfen op internet,
• iets (warms) drinken.
   

Als het laten toeschieten van de melk niet lukt, kan de huisarts een neusspray met synthetische oxytocine voorschrijven. Dit middel is echter niet altijd leverbaar.

Afkolven als je kindje ouder is

Als je kindje negen maanden tot een jaar oud is, kan er een moment komen dat je steeds minder melk kunt afkolven. Dit komt omdat de melkproductie dan volledig vraaggestuurd is en de prikkels van een kolfapparaat anders zijn dan wanneer een kind aan de borst drinkt. Het zegt dan ook niks over je productie of dat deze afneemt omdat je minder melk af kunt kolven. Je kindje zal namelijk zelf wel voldoende melk uit je borst kunnen krijgen. Je lichaam weet na al die tijd gewoon precies wat het moet doen.

Als je te weinig afkolft om je kindje volledig te voeden als je er niet bent, kun je vanaf een jaar je kindje koemelk of volle yoghurt geven. Als je kindje echter nog meerdere voedingen aan de borst drinkt, krijgt hij voldoende melk. Dan hoeft er geen zuivel naast aangeboden te worden. Hij kan dan in plaats van een fles afgekolfde melk bijvoeding krijgen, zoals wat groente of fruit of een boterham. Als je kindje voor het slapen gaan de borst krijgt, kan als je zelf niet aanwezig bent (en je onvoldoende afgekolfde melk hebt) er een fles koemelk gegeven worden, maar ook een kopje warme thee kan of een ander slaapritueel. 

Bekijk ook dit filmpje waarin uitgelegd wordt hoe je je kolfopbrengst kunt maximaliseren: 
https://med.stanford.edu/newborns/professional-education/breastfeeding/maximizing-milk-production.html