Seksualiteit en borstvoeding, hormonen

Wat heeft seksualiteit met borstvoeding te maken? Nou, eigenlijk alles. Zonder seks geen baby, immers. Althans, meestal. Maar er is meer. In dit artikel leggen we uit dat er een hormonaal verband is tussen borstvoeding en seksualiteit. Ook het maatschappelijk beeld van borsten, borstvoeding en seksualiteit komt aan bod. Tot slot geven we aan hoe dit kan uitwerken in je eigen gevoelens omtrent seksualiteit tijdens de periode waarin je borstvoeding geeft, en in de relatie met je partner.

Oxytocine

Dat borstvoeding en seksualiteit veel met elkaar te maken hebben, heeft alles te maken met hormonen. Een van die hormonen is oxytocine. Dit hormoon zorgt er bij de borstvoeding voor dat de spiertjes rondom de melkklieren samentrekken: de toeschietreflex. Hierdoor stroomt de melk in de melkkanaaltjes en komt zo bij de baby. Oxytocine zorgt ook voor het samentrekken van de baarmoeder tijdens en na de bevalling; de weeën en de naweeën. Als je borstvoeding geeft profiteer je van die extra stoot oxytocine. Je baarmoeder is dan ook eerder weer gekrompen naar de oorspronkelijke grootte, dan wanneer je geen borstvoeding geeft. Veel vrouwen voelen het samentrekken van de baarmoeder tijdens het voeden de eerste tijd heel erg goed.
Oxytocine speelt ook een rol bij het vrijen. Bij de man stimuleert het de erectie en de zaadlozing. Bij vrouwen zorgt het voor kleine spiertrekkingen in de vagina en de baarmoeder. Je krijgt dus meer oxytocine in je bloed als je vrijt. Bij sommige voedende moeders schiet daardoor de melk wel eens toe tijdens het vrijen.

Oxytocine zorgt ook voor slaperigheid. Veel vrouwen ervaren dit als ze borstvoeding geven. Vandaar dat je tijdens het voeden vaak gaat knikkebollen. Als je liggend voedt, val je daardoor gemakkelijker in slaap, en dat is vooral bij de nachtvoedingen erg handig. Maar het slaperige effect van oxytocine speelt ook een rol na een orgasme. Mannen en vrouwen hebben na een orgasme beide een piek in hun oxytocineproductie. Bij mannen is die piek hoger dan bij vrouwen. Daarom vallen veel mannen het liefst in slaap na seks. Dit effect is bij vrouwen minder sterk. En lang niet alle vrouwen krijgen een orgasme tijdens het vrijen. Vrouwen kunnen wel meerdere orgasmen na elkaar krijgen. Dat komt waarschijnlijk doordat een lagere oxytocinepiek voor het lichaam eenvoudiger een paar keer na elkaar bereikt kan worden.
Oxytocine wordt wel het liefdes- of bindingshormoon genoemd. Wanneer bijvoorbeeld een baby bij zijn moeder drinkt, of als twee mensen vrijen, komt dit hormoon bij beide partijen vrij en verstevigt de band. Oxytocine doet geliefden naar elkaar verlangen. Maar ook na een goede maaltijd, is het oxytocinegehalte in je bloed hoger; lekker eten, geeft een prettig gevoel.

Prolactine

Prolactine is het hormoon dat de melkproductie stimuleert. Maar prolactine doet veel meer dan de naam doet vermoeden (pro=voor, lacta= de melk). Je zou prolactine het ‘zorghormoon’ kunnen noemen, omdat het verzorgend gedrag stimuleert. Iedereen die voor een ander zorgt, heeft een verhoogd prolactinegehalte in het bloed. Dat geldt voor moeders en vaders, opa’s en oma’s, etc. De hoeveelheid prolactine stijgt ook tijdens het vrijen, tot een uur na het orgasme. Waarschijnlijk wordt hierdoor het aangaan van langdurige en zorgende relaties mogelijk gemaakt.
Het prolactinegehalte in het bloed wordt verhoogd door lichamelijk contact. Daarom is huid-op-huidcontact tussen moeder en baby ook zo goed voor de melkproductie. Prolactine zorgt er tijdens de borstvoeding ook voor dat er minder gemakkelijk een eisprong kan plaatsvinden. Het remt dus je vruchtbaarheid. Hierdoor blijven de hormonen die belangrijk zijn voor je menstruatiecyclus, oestrogeen en progesteron, op een laag niveau. De meeste vrouwen vinden het een zegen om een tijd lang niet ongesteld te zijn. Het lage oestrogenengehalte verklaart ook waarom bij sommige voedende moeders de vagina vrij droog is, wat bij het vrijen soms vervelend kan zijn. Een glijmiddel of wat speeksel is meestal voldoende om dit probleem op te lossen.

Moeder de vrouw

Puur lichamelijk bekeken, werken seks en borstvoeding dus heel simpel: hormonen doen al het werk. Maar er is meer dan het puur lichamelijke.

In onze cultuur heeft het idee postgevat dat er twee soorten vrouwen zijn: de vrouw als seksueel wezen en de vrouw als moeder, die al haar liefde aan haar kinderen schenkt. Deze -onterechte- scheiding zorgt zowel bij mannen als bij vrouwen voor veel gevoelens van schaamte ten opzichte van borstvoeding geven in het openbaar, en ten opzichte van het ‘genieten’ van borstvoeding geven, of het vrijen met een borstvoedende moeder. Borsten in het openbaar zijn er genoeg, maar altijd hebben ze betrekking op hun seksuele functie. Wanneer je in het openbaar voedt, weten mensen die het zien vaak niet beter dan dat er iets seksueels plaatsvindt. Deze eenzijdige beeldvorming van borsten kan je bewegingsvrijheid buitenshuis soms behoorlijk inperken. Maar ook ‘binnenshuis’ kan deze beeldvorming de borstvoeding danig in de weg zitten.
Sommige vrouwen voelen zich erg onbehaaglijk door de sensuele gevoelens die de borstvoedingshormonen bij hen opwekken. Als je zulke gevoelens verdringt en doorgaat met voeden uit plichtsgevoel, geniet je er meestal niet van. Je wordt in feite ‘frigide’ bij de borstvoeding. Je kunt je niet ontspannen en de toeschietreflex kan geremd worden. De kans dat je stopt met de borstvoeding is groot. Deze gevoelens hebben vaak ook effect op de lichamelijke gevoelens bij het vrijen.

Wie deze gevoelens wel kan verenigen, heeft het een stuk makkelijker: je kunt dan van beide genieten. Dan is het ook niet zo erg als je baby een vrijpartij onderbreekt voor een voeding. Dan kun je er zelfs van genieten dat je partner zo dichtbij je ligt terwijl je voedt. Sommige moeders vinden het fijn als ze gestreeld worden tijdens het voeden. En als de baby weer slaapt kunnen ze de draad weer oppakken. Sommige moeders voelen zich op en top vrouw nu ze moeder zijn, vooral wanneer ze hun baby ook de borst geven.

De hormonen, die een rol spelen bij borstvoeding stimuleren dit. Tenslotte heb je meer zorghormoon, en meer liefdes- en bindingshormoon in je bloed. Als je een baby de borst geeft, voel je je vaak wat rustiger en door het fijne gevoel dat borstvoeding kan geven, kun je ook meer zin in seks krijgen. Je hoeft er dus niet van te schrikken wanneer je sensuele gevoelens hebt op het moment dat je baby aan de borst ligt.

Relatie met je partner

De relatie tussen jou en je partner verandert op het moment dat jullie een baby krijgen. Je bent niet alleen meer elkaars partner; maar je bent ook samen de ouders van jullie kind. Allerlei gevoelens waar je eerder niet mee te maken had, kunnen nu een rol gaan spelen. Het kost vaak tijd om te wennen aan je nieuwe rol als moeder. Hetzelfde kan gelden voor je partner; ook je partner kan moeite met de situatie hebben. Veel mannen vinden het prachtig om te kijken naar hun kindje en hun partner als de baby gevoed wordt, en ervaren het als een verdieping van hun liefde. Maar er zijn ook mannen die het gevoel hebben dat ze nu altijd op de tweede plaats komen; soms voelen ze zelfs enige jaloezie ten opzichte van de baby. Het is logisch dat je baby voorgaat als hij huilt. Zijn behoeften zijn immers het meest dringend. Maar dat wil niet zeggen dat jullie relatie daarom minder belangrijk is. Aan dat besef moet soms worden gewerkt. Je hebt tijd en aandacht voor elkaar nodig.  Als je er met je partner over kunt praten, kan hij ook rekening houden met jouw gevoelens. Praat over de gevoelens die jullie beiden bezig houden, en probeer hierbij ook begrip op te brengen voor elkaar als je gevoelens niet met elkaar overeenstemmen. De steun van je partner bij het geven van borstvoeding en het wennen aan het moederschap is erg belangrijk. Door de verandering die je samen doormaakt kan het vrijen ook een ander karakter krijgen. Bij sommige stellen maakt de hartstocht plaats voor meer tederheid, of juist andersom.

Buik en borsten

Soms voelen vrouwen zich na de bevalling niet meer zo zeker over hun lichaam als voor de zwangerschap. Meestal heb je na de bevalling niet meteen je oude figuur terug, en je buik is vaak nog een tijd slap. Je borsten zijn een maatje groter – voor sommigen een prettige bijkomstigheid, voor anderen een last. Dat kan allemaal meespelen bij het wel of niet zin hebben in vrijen.
Druk op volle borsten kan een onaangenaam gevoel geven tijdens het vrijen. Daar kun je wat aan doen door ze vlak van tevoren leeg te laten drinken of even de druk er af te kolven. Het is ook handig een handdoek bij de hand te houden, voor het geval dat de melk tijdens het vrijen toeschiet.

Sommige vrouwen vinden het fijn als hun tepels worden gestimuleerd door hun partner, ook in de periode dat ze borstvoeding geven. Bij anderen reageren de tepels nu misschien niet meer op seksuele prikkels.

Geen zin

Misschien heb je helemaal geen zin in vrijen. Daar is helemaal niets mis mee. De een heeft nu eenmaal meer zin in vrijen tijdens de borstvoedingsperiode dan een ander. Naarmate de bevalling langer geleden is en je groeit in je rol als moeder en vader, komt de zin meestal vanzelf terug. Bij sommigen gebeurt dit pas als de menstruatiecyclus weer op gang is gekomen, bij anderen al voor die tijd.

Als jij of je partner het ‘geen zin hebben in vrijen’ wel als een probleem ervaart, kun je misschien nagaan wat er aan ten grondslag zou kunnen liggen. Soms zijn de ervaringen tijdens of na de bevalling zo naar geweest, dat seks wel het laatste is waar je behoefte aan hebt. Soms is het moeilijk -ook voor je partner- om je gevoel weer om te schakelen: je vagina waar een baby door is gekomen, wordt van geboortekanaal weer sekskanaal. Hoewel vrijen natuurlijk niet altijd hoeft te betekenen dat je ook geslachtsgemeenschap hebt. De angst om snel weer zwanger te worden, kan de lust beïnvloeden. Ook de keuze voor een bepaald anticonceptiemiddel kan van invloed zijn op de zin om te vrijen.

Moe-der

De gevoelens rondom het moeder worden hebben ook invloed op de seksualiteit. Hoe voel je je als moeder. Ben je blij met je nieuwe rol of heb je er moeite mee. Kun je je aanpassen aan deze nieuwe situatie? Soms voel je je tekort schieten. Bijvoorbeeld wanneer de borstvoeding moeizaam verloopt, heb je het gevoel dat jij het niet goed doet. Of dat je lichaam faalt.

Er zijn moeders die niet zulke positieve gevoelens hebben voor hun baby. Misschien huilt je baby veel, en vind je het soms moeilijk van je kind te houden. Sommige moeders kampen met een depressie. Het krijgen en hebben van een baby kan gewoon ook tegenvallen; de wolk is niet roze maar grijs. Je hele leven staat op z’n kop en je weet misschien niet meer of je het eigenlijk nog wel zo leuk vindt. Alles staat in het teken van de baby; aan jezelf kom je niet meer toe. Veel moeders zijn gewoon moe aan het eind van de dag. Soms duurt het lang voordat je je vroegere energie weer terug hebt. Als je de mogelijkheid hebt, kruip dan ’s middags als je baby (of peuter) slaapt zelf ook lekker onder de wol. Of ga even op de bank liggen. Als jullie graag willen vrijen, kan dat misschien op een ander tijdstip gebeuren dan je gewend was; wanneer je niet moe bent.

Wat ook invloed heeft op de zin in seks is het lichamelijk contact met de baby. Sommige moeders hebben het gevoel alsof ze de hele dag al bezig zijn met knuffelen, troosten, koesteren, enz. Je wordt de hele dag al aangeraakt door je kind. Dan kan de aanraking van je partner soms net iets te veel zijn. Laat staan dat je zin hebt in vrijen.

Praten over dit soort problemen is niet altijd makkelijk. Misschien voel je je schuldig over de gevoelens die je wel of juist niet hebt. Toch helpt het om erover te praten met mensen die je vertrouwt. En soms kom je er dan achter dat je niet de enige bent die zulke gevoelens heeft.

Wanneer vrijen

En dan kom je eindelijk eens aan elkaar toe, je ligt net lekker met elkaar te vrijen en dan begint de kleine te huilen. Wie herkent het niet?

Probeer een tijdstip te vinden om met elkaar te vrijen, als de baby tevreden is. Meestal is dat na de voeding. Als je baby tevreden is, dan ben jij ontspannen.

Misschien vind je het moeilijk je te concentreren op je eigen seksuele gevoelens, als je baby vlakbij is. Vooral wanneer hij naast je ligt, hoor je ieder geluidje, ieder zuchtje en je hoort of voelt je zijn bewegingen. Dan kan het een goed idee zijn een ander plekje te zoeken voor de baby of zelf een andere plaats uit te zoeken om van elkaar te genieten.

Als je baby toch net begint te huilen, kun je het liefdesspel even onderbreken en hem aanleggen, zodat hij gauw weer slaapt. Dan kunnen jullie samen de draad weer oppakken.
Sommige stellen hebben een vaste avond in de week waarop ze uitgaan. Niet iedereen gaat uit; je kunt ook thuis een sfeervolle, gezellige avond hebben. De stamppot op een mooi gedekte tafel serveren met kaarslicht, een spel spelen, of gewoon samen gezellig bezig zijn.

Als de avond nu net het tijdstip is waarop je baby altijd de aandacht opeist, probeer dan samen een middagje in het weekend te plannen om iets leuks te doen. Naar een museum, lekker wandelen of fietsen en noem maar op.

Begrip voor elkaars gevoelens

Een bevredigende seksuele relatie met je partner staat of valt met het begrip dat je hebt voor elkaars gevoelens. Daarom is het zo belangrijk die gevoelens toe te laten en er samen over te praten. Maar ook bij andere voedende moeders kun je vaak veel herkenning vinden. Je bent niet de enige die anders tegen seksualiteit aankijkt na moeder te zijn geworden. Herkenning en bevestiging van je gevoelens nemen veel zorgen weg.

Wanneer je je bewust bent van je gevoelens, in staat bent deze te delen met je partner, en wanneer je begrip hebt voor elkaar wensen en behoeften, kan de komst van een kind ook je seksuele relatie verrijken en verdiepen.